Dijital Cihaz Kullanımının İlkokul 4. Sınıf Öğrencileri Üzerindeki Etkileri

Millî Eğitim Bakanlığı Ar-Ge İzleme ve Değerlendirme Daire Başkanlığı tarafından yürütülen "Dijital Dünyada Ekran Kullanımı Araştırması" sonuçları açıklandı. 2025 yılı Şubat ayında, 17 büyükşehirde bilgisayar laboratuvarı bulunan okullarda eğitim gören 3.230 ilkokul 4. sınıf öğrencisinin katılımıyla gerçekleştirilen araştırma, dijital cihazların eğitim süreçleri ve gelişim alanları üzerindeki etkilerini kapsamlı şekilde ortaya koydu.

Dijital Cihaz Kullanım Amaçları

Araştırma, ilkokul 4. sınıf öğrencilerinin dijital cihazları en çok hangi amaçlarla kullandığını gözler önüne serdi:

• Araştırma yapmak (%15,2)
• Ödev yapmak (%13,9)
• Bilgisayar oyunu oynamak (%12,1)

Bu veriler, dijital cihazların eğitim süreçlerine katkı sunduğunu ancak oyun ve eğlence amacıyla da yoğun şekilde kullanıldığını gösteriyor.

Dijital Bağımlılık Belirtileri

Araştırmaya göre, öğrencilerin büyük bir bölümü dijital cihazlarını kapattıktan hemen sonra tekrar kullanma isteği duyuyor:

• %60’ı cihazlarını kapattıktan sonra tekrar erişim arzusuna kapılıyor.
• %40,8’i cihazlarını bıraktıktan sonra 1 saat içinde tekrar kullanma eğiliminde.

Bu bulgular, dijital bağımlılığın küçük yaşlardan itibaren başladığını ve öğrencilerde sürekli ekran ihtiyacı oluşturduğunu gösteriyor.

Dijital Cihazların Fiziksel, Duygusal ve Sosyal Etkileri

Araştırma, dijital cihaz kullanımının öğrencilerin fiziksel, duygusal ve sosyal gelişimi üzerinde önemli etkiler yarattığını ortaya koydu:

• %64,6’sı cihazları ellerinden alındığında mutsuz hissediyor.
• %48,5’i öfke duyduğunu belirtiyor.
• %64,5’i uzun süre ekran başında kaldığında yorgunluk hissediyor.
• %67,5’i uyku sırasında telefon, tablet veya bilgisayar ekranına maruz kaldığını belirtiyor.

Bu veriler, bilinçsiz ekran kullanımının öğrencilerin duygusal denge ve uyku düzeni üzerinde olumsuz etkilere yol açabileceğini gösteriyor.

Sosyal Medya Kullanımı ve Etkileri

Sosyal medya kullanım süresi konusunda elde edilen veriler, dijital dünyanın çocukların günlük rutinlerinin önemli bir parçası haline geldiğini gösteriyor:

• %36,1’i sosyal medya kullanmadığını belirtirken,
• %27,9’u günde 1 saatten az,
• %25,5’i günde 1-2 saat,
• %7,8’i günde 3-4 saat sosyal medyada vakit geçiriyor.

Aşırı sosyal medya kullanımı, öğrencilerin dikkat süresi ve akademik başarılarını etkileyebileceği gibi, psikolojik iyi oluşlarını da olumsuz yönde etkileyebilir.

Çözüm Önerileri ve Alınması Gereken Tedbirler

Elde edilen veriler doğrultusunda, öğrencilerin sağlıklı bir dijital dünya deneyimi yaşayabilmeleri için aşağıdaki adımların atılması önerilmektedir:

1. Dijital Farkındalık Eğitimleri: Velilere ve öğretmenlere yönelik bilinçlendirme programları düzenlenmeli.
2. Teknoloji Kullanım Sürelerini Düzenleme: Günlük ekran süresi sınırlanmalı ve öğrenciler için sağlıklı dijital alışkanlıklar teşvik edilmeli.
3. Alternatif Aktivitelere Teşvik: Çocukların sosyal ve fiziksel etkinliklere yönlendirilmesi sağlanmalı.
4. Dijital Okuryazarlık Eğitimi: Öğrencilere güvenli internet kullanımı ve sağlıklı dijital alışkanlıklar kazandırılmalı.
5. Ebeveyn Kontrolü: Ailelerin, çocuklarının ekran başında geçirdiği zamanı bilinçli bir şekilde yönetmesi sağlanmalı.

Sonuç ve Genel Değerlendirme

İlkokul 4. sınıf öğrencileri arasında yürütülen bu araştırma, dijital cihazların eğitim süreçleri, bilişsel ve psikososyal gelişim üzerindeki etkilerini ortaya koyarak, bilinçli teknoloji kullanımının önemini bir kez daha vurgulamaktadır. Teknolojinin sunduğu avantajları en verimli şekilde kullanmak için aileler, eğitimciler ve politika yapıcıların bilinçli adımlar atmaları büyük önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler: dijital dünya, ekran kullanımı, ilkokul öğrencileri, teknoloji bağımlılığı, sosyal medya kullanımı, dijital okuryazarlık, çocuklarda ekran süresi, bilinçli teknoloji kullanımı, eğitimde dijitalleşme.